تکنولوژی های قدرت در سیاست نامه خواجه نظام الملک

Authors

روح اله اسلامی

استادیار علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی

abstract

چکیده آنچه ابن خلدون درباره چرخه ظهور و سقوط عصبیت در حکومت های قبیله ای می نویسد در باب ایران صدق نمی کند؛ زیرا طبقاتی چون دهقانان، نهادهایی چون وزارت، سازه هایی چون قنات، رسومی چون وقف و ... باعث شده است که مبانی حکومت مندی در ایران فضایی برای تنفس داشته باشد و خارج از فنون تغلب استبدادی تعریف شود. مثلاً می توان به متن سیاست نامه خواجه نظام الملک اشاره کرد که در آن به رغم داشتن روحیه اشعری و حکمت عملی اندرزی ایرانشهری فنون بسیار خردورزانه ای از اعمال کردن و محدودکردن قدرت را ترسیم می کند. ایرانیان علاوه بر فقه، حکمت و عرفان شیوه ای به نام اندرزنامه نویسی داشته اند که میراث همیشگی ایران باستان است. در این شیوه فنونی را برای حکومت مندی پیشنهاد و پیاده کرده اند که با آن که در عصر حکومت مندی متافیزیک به سر می برد، اما نشانه های واقع گرایی و مصلحت گرایی از چرخش امور عمومی را در خود جای داده است. این مقاله با استفاده از ادبیات تئوریک حکومت مندی در پی ترسیم فنون اعمال قدرت و محدودکردن آن در سیاست نامه خواجه نظام الملک است و با ارائه مدلی تئوریک به نقد و ارزیابی آن می پردازد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تکنولوژی های قدرت در سیاست نامة خواجه نظام الملک

چکیده آنچه ابن خلدون دربارة چرخة ظهور و سقوط عصبیت در حکومت های قبیله ای می نویسد در باب ایران صدق نمی کند؛ زیرا طبقاتی چون دهقانان، نهادهایی چون وزارت، سازه هایی چون قنات، رسومی چون وقف و ... باعث شده است که مبانی حکومت مندی در ایران فضایی برای تنفس داشته باشد و خارج از فنون تغلب استبدادی تعریف شود. مثلاً می توان به متن سیاست نامة خواجه نظام الملک اشاره کرد که در آن به رغم داشتن روحیة اشعری و ح...

full text

جنسیت و قدرت در سیاست نامه خواجه نظام الملک

پیروزی طغرل در دندانقان در 431 ق. آغازگر دوره سلاجقه در ایران است. عصری که نقطه اوج آن را پادشاهی ده ساله آلپ ارسلان (65-455 ق.) و سلطنت بیست ساله پسرش ملکشاه (85-465 ق.) تشکیل می داد. البته این دوره وحدت سی ساله را می بایست عصر وزیر خواجه نظام الملک نیز نامید. وی رایزن خردمند سلاطین سلجوقی بود، که ولی نعمتان تُرک خود را تشویق می کرد، بر سنت ایرانشهری چون پادشاهی مطلق عمل کنند و در کتابش سیاست ن...

full text

تکنولوژیهای قدرت در سیاستنامه خواجه نظام الملک

انچه ابن خلدون در مورد چرخه ظهور و سقوط عصبیت در حکومت های قبیله ای می نویسد در مورد ایران صدق نمی کند چراکه وجود طبقاتی چون دهقانان  نهاد هایی چون وزارت سازههای چون قنات  رسومی چون وقف باعث شده است در ایران مبانی حکومت مندی فضاهای تنفسی داشته باشد که خارج از تکنیک های تغلب استبدادی تعریف شود برای نمونه می توان به متن سیاست نامه خواجه نظام الملک اشاره کرد که دران علی رغم داشتن روحیه اشاعری و حک...

full text

تکنولوژیهای قدرت در سیاستنامه خواجه نظام الملک

انچه ابن خلدون در مورد چرخه ظهور و سقوط عصبیت در حکومت های قبیله ای می نویسد در مورد ایران صدق نمی کند چراکه وجود طبقاتی چون دهقانان  نهاد هایی چون وزارت سازههای چون قنات  رسومی چون وقف باعث شده است در ایران مبانی حکومت مندی فضاهای تنفسی داشته باشد که خارج از تکنیک های تغلب استبدادی تعریف شود برای نمونه می توان به متن سیاست نامه خواجه نظام الملک اشاره کرد که دران علی رغم داشتن روحیه اشاعری و حک...

full text

تحلیل انتقادی گفتمان قدرت در دو فصل از سیاست نامۀ خواجه نظام الملک توسی

چکیده مهم ترین شرط باز تولید سلطه و اقتدار سیاسی، دسترسی به گفتمان هایی است که سلطه حاکمان سیاسی را در افکار عمومی مشروعیّت بخشد. رسانه های جمعی، مراکزآموزشی و دانشگاهی، نهادهای مدنی، اجتماعی، مذهبی در باز تولید سلطه و اقتدار در جامعه مهم ترین نقش را ایفا می کنند. تحلیل انتقادی گفتمان به عنوان یکی ازرویکردهای تحلیل، لایه های پنهان زبان را در متون شفاهی و کتبی به منظور نشان دادن چگونگی شکل گیر...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
جستارهای سیاسی معاصر

جلد ۴، شماره ۱۰، صفحات ۱-۲۶

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023